"Oι δεσμοί της αγάπης είναι αναφαίρετο δικαίωμά μας και ο μεγαλύτερος πόρος μας." Johnson, S.
Όταν η αγάπη μεταμορφώνεται σε κάτι που υπονομεύει την ελευθερία ενός ανθρώπου, την ασφάλειά του, τη συναισθηματική ή ψυχολογική του σταθερότητα, σημαίνει ότι είναι μια τοξική ή αρρωστημένη αγάπη. Ο πόνος, η επαναλαμβανόμενη ταλαιπωρία, η ενοχή ή το συνεχές αίσθημα ανεπαρκείας δεν αποτελούν μέρος αυτού του συναισθήματος.
Σίγουρα σε μια σχέση αγάπης είναι φυσιολογικό να προκύπτουν παρεξηγήσεις, ή μικρά "βάσανα" που μας κάνουν να νιώθουμε άσχημα. Πάντα όμως υπάρχει η βάση του αμοιβαίου σεβασμού.
Μια αληθινή σχέση αγάπης, έχει ως πυξίδα τον σεβασμό και την εκτίμηση. Η αγάπη δεν αφορά μόνο την σχέση με ένα συγκεκριμένο άτομο. Αφορά μια "τάση και έναν προσανατολισμό του χαρακτήρα που καθορίζει την σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο"(Favero, N. 2016). Με μια τέτοια ικανότητα, μπορούμε να δημιουργούμε σχέσεις όπου νιώθουμε ελεύθεροι να είμαστε ο εαυτός μας, να εκφραζόμαστε και να έχουμε το δικό μας χώρο, χωρίς κανείς να προσπαθεί να χειραγωγήσει ή να ελέγξει αυτό που κάνουμε. Ο/η σύντροφος, πρέπει να είναι κάποιος που μας αγαπά και που μας κάνει να νιώθουμε θαυμασμό και αγάπη.
Η ουσιαστική επικοινωνία είναι ένας άλλος θεμελιώδης παράγοντας: Το να μοιραζόμαστε τις αμφιβολίες, τα συναισθήματα, τις σκέψεις μας χωρίς φόβο, είναι σημαντικό για την δημιουργία βαθιάς σχέσης με τους άλλους. Μπορούμε να πούμε ότι η αληθινή αγάπη είναι εκεί που είσαι ο εαυτός σου και νιώθεις ότι αγαπάς.
Ο Bowlby, J. με τη θεωρία της προσκόλλησης, προσπάθησε να εξηγήσει πώς ορισμένα μοντέλα και δεσμοί που δημιουργούνται μεταξύ γονέων και παιδιών, στην πρώτη περίοδο μετά την γέννηση, μπορούν να επηρεάσουν τις σχέσεις του μελλοντικού ενήλικα.
Σύμφωνα με τον Bowlby, τα παιδιά που είχαν ασφαλείς γονικούς δεσμούς θα αναπτύξουν υγιείς σχέσεις, ενώ αυτοί που είχαν δυσλειτουργικούς δεσμούς με τους γονείς τους (για παράδειγμα, δεν ένιωθαν ότι τους αγαπούσαν, ή ένιωθαν καταπίεση ή είχαν διφορούμενα μηνύματα) θα δυσκολευτούν μέσα στις σχέσεις σαν ενήλικες, λόγω του μοντέλου που είχαν ως παιδιά. H ανάγκη για ασφαλή συναισθηματικό δεσμό, είναι εγγεγραμμένη στον εγκέφαλο εδώ και εκατομμύρια χρόνια υποστηρίζει ο Johnson, S., στο βιβλίο του Hold me tight.
Μια δυσλειτουργική σχέση, δεν βασίζεται σ΄έναν ασφαλή συναισθηματικό δεσμό. Περιλαμβάνει συμπεριφορές και συναισθηματικές διακυμάνσεις που προξενούν θυμό λύπη ή και φοβο. Εάν αισθάνεστε άσχημα σε μια σχέση, μην φοβάστε να ζητήσετε βοήθεια και προσπαθήστε να δείτε έναν ειδικό.
Συναισθηματική εξάρτηση
Η μεγάλη συναισθηματική εξάρτηση χαρακτηρίζεται από :
• Αδυναμία να μείνει χωρίς τον/την σύντροφο, τόσο που βιώνει κανείς πραγματική απόσυρση, όταν ο/η σύντροφος απουσιάζει
• Ακραίος έλεγχος της σχέσης
• Το να μην μπορεί να αφήσει τον/την σύντροφο παρά τον πόνο που βιώνει.
Μην ξεχνάτε ότι η ύπαρξη του προσωπικού χώρου, είναι βασικό για να νιώθετε καλά: το ζευγάρι είναι ένα σύνολο δύο ξεχωριστών ατόμων που αγαπούν και σέβονται το ένα το άλλο, το καθένα με τη δική του ατομικότητα. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, κινδυνεύετε να ταλαιπωρηθείτε πολύ, και να συνδέσετε τον σύντροφό σας με ιδανικά και προσδοκίες που δεν ανταποκρίνονται σε αυτόν( Perel, E. 2008)
Ναρκισσιστική αγάπη
Οι ναρκισσιστές σύντροφοι αρχικά παρουσιάζονται με μια σαγηνευτική και γοητευτική προσωπικότητα, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να ενταχθούν σε ένα παθολογικό πλαίσιο.
Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο τους, είναι οι πρώιμες δηλώσεις αγάπης δηλαδή μετά από μερικές συναντήσεις όπως π.χ «είσαι η αγάπη μου, είσαι η μόνη γυναίκα που με κάνεις να νιώθω έτσι»που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να αποπλανήσουν. Ο νάρκισσος, ειδικά αυτός που έχει μια σοβαρή διαταραχή, είναι αναγνωρίσιμος για την ικανότητά του να χειραγωγεί τους ανθρώπους, τον εγωκεντρισμό του και τη μικρή του ενσυναίσθηση. Αυτός ο τύπος παθολογίας συνήθως προκύπτει από τραύματα στη συναισθηματική σφαίρα και μπορεί να φτάσει να χρησιμοποιήσει και την βία.
Ο νάρκισσος στοχεύει πάντα να κατηγορεί τον άλλον για όλα, παίζοντας από τη μια το θύμα, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να δημιουργήσει σε επιρρεπή άτομα, μια σχέση εξάρτησης και να καταστρέψει την αυτοεκτίμηση του συντρόφου.
Η αγάπη ως θύμα και εκμεταλλευτής
Εδώ υπάρχει μια διττή εξάρτηση, στην οποία από τη μια πλευρά έχουμε ο /η σύντροφος να παίζει συνεχώς το θύμα και από την άλλη δεν μπορεί να ζήσει αν δεν φροντίσει κάποιον.
Ο θύτης ή ο εκμεταλλευτής θ΄..ακουμπά όλα τα προβλήματά του μόνο στον άλλον, χωρίς ωστόσο να δίνει σημασία σε αυτά του άλλου. Οι σχέσεις αυτές "χρωματίζονται" απο δυσκολίες σε επίπεδο αυτοεκτίμησης και τραύματα που συνδέονται με τη συναισθηματική σφαίρα.
Καταπιεστική αγάπη
Κύρια στοιχεία είναι η ζήλια, ο περιορισμός του χώρου του άλλου, η έλλειψη εμπιστοσύνης, μέχρι καταδίωξη και ψυχολογική βία: όλα αυτά μπορεί να είναι συμπτώματα εμμονικής ή καταπιεστικής αγάπης.
Η ελευθερία να είσαι ο εαυτός σου, να έχεις τον δικό σου χώρο είναι θεμελιώδης ακόμα και όταν είσαι ζευγάρι. Εάν ένα άτομο σας απειλεί, σας κυνηγά, ή τείνει να σας ελέγχει, είναι συνήθως ένδειξη ότι βρίσκεστε σε δυσλειτουργική σχέση. Οι περισσότερες τοξικές σχέσεις βασίζονται στην προσπάθεια δημιουργίας ισχυρής εξάρτησης στον/στην σύντροφο, προσπαθώντας να υπονομεύσουν την αυτοεκτίμηση, προκειμένου να έχουν τον έλεγχο της σχέσης.
Εάν αισθάνεστε παγιδευμένοι σε μια σχέση που υπονομεύει την προσωπική σας ελευθερία, και την αυτοεκτίμησή σας, προσπαθήστε να ζητήσετε βοήθεια από κάποιο κοντινό σας πρόσωπο και από έναν επαγγελματία για να σας βοηθήσει να ξεφύγετε από την εμμονική αγάπη.
Αντιμετωπίζοντας μία δυσλειτουργική σχέση.
Η αγάπη δεν βλάπτει και δεν φέρεται άσχημα. Αν δικαιολογείτε τις συμπεριφορές του/της συντρόφου σας, που σας κάνει να νιώθετε άσχημα, σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά. Για να ξεφύγουμε από έναν έρωτα που μας καταβάλλει ψυχολογικά, το πρώτο βήμα είναι να αποδεχθούμε το γεγονός ότι η σχέση δεν είναι κατάλληλη για την ψυχική μας ισορροπία και ότι πρέπει να την αφήσουμε να φύγει, χωρίς να κατηγορούμε τον εαυτό μας λόγω ενοχών ή να παραγνωρίζουμε τον πόνο. Είναι χρήσιμο να καταλάβουμε ότι δεν φταίμε εμείς που η σχέση πάει άσχημα και ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν προβλήματα.
Αφουγκραστείτε τον εαυτό σας. Αν βλέπουμε ότι αυτό που βιώνουμε μας κάνει να νιώθουμε άσχημα, ή δεν είμαστε χαρούμενοι, ή νιώθουμε καταστροφικοί, είναι σημαντικό να ακούσουμε τον εαυτό μας και να καταλάβουμε ότι ίσως ήρθε η ώρα να προχωρήσουμε.
Τέλος ένα σημαντικό βήμα είναι να ζητήσετε βοήθεια από έναν ειδικό είτε είσαστε σε μία σχέση όπου ταλαιπωρείστε ψυχολογικά και νιώθετε ότι δεν μπορείτε ν΄αντιμετωπίσετε την κατάσταση είτε βγαίνετε μέσα από αυτήν και νιώθετε ότι δεν μπορείτε να επενδύσετε ενέργεια σε οποιαδήποτε άλλη σχέση.
΄Ολοι αξίζουμε να μας αγαπούν και να ζούμε υγιείς και ολοκληρωμένες σχέσεις όπου μπορούμε να εκφραστούμε και να νιώθουμε συνοδοιπόροι με τον την σύντροφό μας αντιμετωπίζοντας με αμοιβαίο σεβασμό τα θέματα που η ίδια η ζωή φέρνει στο δρόμο μας.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Βowlby, J.(1988). A Secure Base, Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. New York: Basic Books
Fromm, E.(1979). L'arte di ammare. Milano: Il saggiatore
Gilbert, M. & Shmukler,D.(2019). Βραχεία θεραπεία με ζευγάρια. (Ρ. Καρακατσάνη,Μετ. ). Αθήνα: Π.Ασημάκης
Nives, F. (2016). Amare senza fare male. Firenze: Edizioni Terra Nuova
Johnson, S.(2013) To νόημα του έρωτα.(Ρ. Βεντούρα, Μ. Κουλεντιάνου, Μετ.).Αθήνα: Το βιβλιοπωλείο
Johnson, S.(2008). Kράτα με σφιχτά.(Ρ. Βεντούρα, Μετ.). Αθήνα: Gutemberg
Perel, E.(2008). Ερωτική νοημοσύνη.(Α. Θεοδορακοπούλου, Μετ.). Αθήνα: Κέλευθος 2013