Η πλήξη περιγράφεται ως μια συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την αίσθηση του ανικανοποίητου, την έλλειψη ενδιαφέροντος.
Εμφανίζεται όταν:
δεν μπορούμε να δώσουμε αποτελεσματικά την προσοχή μας σε εσωτερικά ή εξωτερικά ερεθίσματα
δεν είμαστε σε θέση να δεσμεύσουμε το μυαλό μας σε μια ικανοποιητική δραστηριότητα και αποδίδουμε την αιτία της αρνητικής μας κατάστασης σε εξωτερικούς παράγοντες.
Η εμφάνισή της μέσα σε μία σχέση, πολλές φορές μεταφράζεται σαν έλλειψη αγάπης, ενσυναίσθησης. Πολλές σχέσεις έχουν άδοξο τέλος εξαιτίας της και εξαιτίας του φόβου για την πλήξη, παρά μίας μόνιμης δυσλειτουργικής κατάστασης μέσα στην σχέση.
Είναι γεγονός, ότι σήμερα σπάνια βαριόμαστε. Η ποικιλία των ερεθισμάτων, η εξάπλωση των smartphone, συγκεκριμένα, με συνεχή sms, whatsapp και ειδοποιήσεις, συν τις καθημερινές υποχρεώσεις, γεμίζουν τον χρόνο μας. Χωρίς να το συνειδητοποιούμε, γινόμαστε όλο και λιγότερο ικανοί να ανεχτούμε την πλήξη. Είναι καλό? Όχι πραγματικά.
Στις ανατολικές φιλοσοφίες, σε μια στιγμή «κενού», το άτομο είναι ελεύθερο να βαρεθεί, να τεμπελιάσει και να διαλογιστεί, συγκεντρώνοντας την προσοχή του στην αναπνοή του, χωρίς να σκέφτεται τίποτα άλλο. Όταν διαλογιζόμαστε δεν σχεδιάζουμε, δεν αναζητούμε συγκεκριμένες καταστάσεις συνείδησης. Τίποτα δεν γίνεται, αφήνεται ο χρόνος να κυλά μέσα από την αναπνοή. Και εδώ, αποσιωπώντας τη συνεχή φλυαρία του μυαλού, για λίγες στιγμές, ένας νέος συναρπαστικός σκοπός μπορεί να αναδυθεί αυθόρμητα από μέσα μας.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι στιγμές πλήξης, όχι μόνο επιβλαβείς δεν είναι, αλλά αποτελούν ένα είδος στάσης κατά την οποία ο εγκέφαλος «επαναφορτίζεται».
Ο ψυχολόγος Jonathan Schooler του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια έδειξε ότι οι στιγμές που χαλαρώνουμε και αφήνουμε το μυαλό μας να περιπλανηθεί, επιτρέπουν στο ασυνείδητό μας να λειτουργεί καλύτερα (όπως συμβαίνει όταν ονειρευόμαστε), διευκολύνοντας δημιουργικές ιδέες: αυτό συμβαίνει επειδή ο εγκέφαλος απαλλάσσεται από αδικαιολόγητες υποθέσεις και δημιουργεί νέες συνδέσεις ανάμεσα σε ήδη υπάρχουσες έννοιες ή δεξιότητες.
Όταν η πλήξη είναι "υγιής"
Η πλήξη μπορεί να είναι τροφοδοτική , λειτουργική ή δυσλειτουργική για την ψυχική μας υγεία.Στην πρώτη περίπτωση ευνοεί τη δημιουργικότητα και την ποιότητα του συλλογισμού ενώ στην δεύτερη περίπτωση είναι προιόν μιας μειωμένης αίσθηση της αυτο-αποτελεσματικότητας και της εμπιστοσύνης στις δεξιότητές μας. Αν έχουμε την τάση να αναζητούμε την ικανοποίηση πάντα εξωτερικά, και όχι μέσα μας, είναι πιθανό ότι μόλις τα ερεθίσματα πάψουν να είναι ενδιαφέροντα, η πλήξη θα εμφανιστεί ξανά και θα γίνει πιο δυνατή.
Στρέφοντας την προσοχή μας μέσα μας και συνδεόμενοι με τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, μπορούμε ν΄αποκτήσουμε μεγαλύτερη αυτεπίγνωση και ενσυναίσθηση, πράγμα που μας βοηθά στην απόδοσή μας, στην λήψη αποφάσεων και στις σχέσεις μας.
ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΦΟΒΙΖΕΙ Η ΠΛΗΞΗ
Η δύσκολη συνάντηση με τον εαυτό μας
Γιατί όμως είναι τόσο δύσκολο για πολλούς να ανεχτούν την πλήξη; Γιατί η πλήξη μπορεί να οδηγήσει
σε «συνάντηση» με τον εαυτό μας, κάτι που δεν είναι πάντα ευχάριστο. Όταν ο εγκέφαλός μας δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσει συγκεκριμένα εξωτερικά ερεθίσματα και εργασίες, η ηλεκτρική του δραστηριότητα συγκεντρώνεται στους τομείς που είναι αφιερωμένοι στην αυτογνωσία και στην επεξεργασία της προσωπικής ιστορίας μας. Είναι ένα αυτοαναφερόμενο ρεύμα συνείδησης, που ονομάζεται από τους ερευνητές "προεπιλεγμένη λειτουργία". Το να μην κάνουμε τίποτα αναγκάζει το ψυχικό μας σύστημα να σκεφτεί τον εαυτό μας και να κάνει ελεύθερες συνειρμούς. Γι' αυτό είναι τόσο δύσκολο να είμαστε σε αυτή την κατάσταση, μόνοι και χωρίς να κάνουμε τίποτα: γιατί εκείνη τη στιγμή είμαστε πιο κοντά στο ασυνείδητό μας, στις αδυναμίες μας στην «τρέλα» μας.
Η ικανότητα να έχουμε επίγνωση του εαυτού μας, μπορεί να προκαλέσει άγχος, ειδικά σε όσους έχουν ήδη προδιάθεση σε αυτό. Θυμηθείτε πόσοι γονείς αγχώνονται στην ιδέα και μόνο ότι το παιδί πλήττει κοινώς βαριέται. Το αποτέλεσμα της μηδενικής ανοχής στους κενούς χρόνους και στην βαρεμάρα ,είναι η προσπάθεια να γεμίσουν όλο τον ελεύθερο χρόνο τους, με πάμπολλες δραστηριότητες πολλές από τις οποίες δεν ανταποκρίνονται στις επιθυμίες ή στις δυνατότητες των παιδιών.
Αλλά και σαν ενήλικες, προτιμάμε να γεμίζουμε τον χρόνο μας με το να βομβαρδιζόμαστε με ερεθίσματα «χαμηλής έντασης» (ειδοποιήσεις, κουτσομπολιά), τα οποία απαιτούν κάτι περισσότερο από μια χούφτα δευτερόλεπτα για να τα επεξεργαστούμε και μετά εξαφανίζονται. Αυτό αφήνει ελάχιστο χώρο για προβληματισμό, εμβάθυνση και απλά αφήνει το μυαλό να περιπλανηθεί.
ΠΟΤΕ Η ΠΛΗΞΗ ΕΧΕΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΜΑΣ ΥΓΕΙΑ
Οταν η πλήξη μεταφράζεται σε μία διαρκή αδυναμία να αισθανθούμε ενδιαφέρον για τον κόσμο, για τους ανθρώπους γύρω μας, για τα πράγματα που κάνουμε και που έχει ως αποτέλεσμα την απουσία συναισθημάτων και την απάθεια, αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εγκατάσταση μίας αρνητικής εμπειρίας για τον εαυτό μας, που μπορεί μόνο να τροφοδοτήσει ξανά την πλήξη και την απάθεια, τότε μιλάμε για έναν φαύλο κύκλο, δυσλειτουργικό, που πρέπει να διακοπεί.
Αυτή η αδυναμία να αισθανθεί κάποιος ευχαρίστηση και ενδιαφέρον, κρύβει μια καταθλιπτική εμπειρία και αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό του, καθώς και μια βαθιά αίσθηση ανεπάρκειας και ανικανότητας, που έχουν προέλευση από το παρελθόν και την προσωπική του ιστορία και είναι ανεξάρτητη από τις νοητικές ή άλλες ικανότητές του.
Η πλήξη σαν μόνιμη ανταπόκριση στην ίδια την ζωή, σηματοδοτεί μια αποσύνδεση από τις βαθύτερες ανάγκες κάποιου: όσοι βαριούνται συνεχώς δεν μπορούν να βρουν όνειρα, έναν σκοπό, κάτι που τους παρακινεί πραγματικά. Με άλλα λόγια, όσοι βαριούνται με αυτόν τον τρόπο έχουν μάθει να καταπιέζουν συναισθήματα, ανάγκες, επιθυμίες.
Η απουσία επιθυμίας, τυπική της πλήξης, μπορεί να προστατεύσει από την απογοήτευση του να επιθυμεί κάποιος πράγματα που θεωρούνται ακατόρθωτα ή πέρα από τις δυνάμεις του. Αν θέλω κάτι που είναι σημαντικό για μένα, προσπαθώ να το έχω και όταν δεν μπορώ, υποφέρω. Αλλά αν δεν θέλω, δεν υποφέρω. Οπότε βασικά η πλήξη διαμορφώνεται ως μια μορφή προστασίας, άμυνας ενάντια στο ανέφικτο των αναγκών κάποιου.
Πώς να διαχειριστούμε την πλήξη:
Δώστε τον καλύτερό σας εαυτό στην παρούσα κατάσταση.
Μάθετε να εκτιμάτε αυτό που κάνετε.
Προσπαθήστε να είστε ο εαυτός σας αναγνωρίζοντας και δίνοντας αξία στις δικές σας ανάγκες και συναισθηματικές εμπειρίες.
Μην θεωρείτε τίποτα δεδομένο, το να έχετε μια περίεργη και ανοιχτή ματιά σε νέα πράγματα διευκολύνει την εμπλοκή και τη γέννηση νέων ενδιαφερόντων.
Πότε είναι χρήσιμο να απευθυνθείτε για ψυχοθεραπεία
Εάν διαπιστώνουμε ότι η πλήξη δεν αφορά κάποιες στιγμές, αλλά χαρακτηρίζει με τρόπο εντονο και διαρκή την καθημερινότητά σας, εμποδίζοντας να ζήσετε τη ζωή σας όπως επιθυμείτε, ενώ έχετε κολλήσει στον φαύλο κύκλο των αρνητικών σκέψεων, που τροφοδοτούν την απάθεια και και δεν μπορείτε να ξεφύγετε μόνοι σας, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε ειδικό ψυχικής υγείας για αξιολόγηση της κατάστασης και αντιμετώπιση. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να συμβάλλει στο να διαχειριστείτε αυτόν τον δυσλειτουργικό φαύλο κύκλο, αναδημιουργώντας μια εικόνα του εαυτού σας ως επαρκούς και ικανού που θα σας επιτρέψει να ανακτήσετε την κατοχή της ζωής σας.