Τι είναι το ψυχικό τραύμα;

Η λέξη «τραύμα» προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα «τιτρώσκω» που σημαίνει «πληγώνω». Η ετυμολογία υπενθυμίζει ακριβώς ότι υπάρχει ρήξη μεταξύ του πριν και του μετά, που χαρακτηρίζει την υποκειμενική εμπειρία όσων έζησαν μια τραυματική εμπειρία και δεν μπόρεσαν να την επεξεργαστούν πλήρως ή εν μέρει.

Σε ψυχικό επίπεδο, όταν αναφερόμαστε σε τραύμα, μιλάμε για τις επιπτώσεις που προκαλούνται, όταν ένα άτομα  βρέθηκε αντιμέτωπο με εξαιρετικά στρεσογόνα γεγονότα, τα οποία δεν μπόρεσε  να ελέγξει και να διαχειριστεί συναισθηματικά.

Ένα ιδιαίτερα στρεσογόνο και απειλητικό γεγονός, το μυαλό μας  το επεξεργάζεται  με δυσκολία, ακριβώς λόγω αυτών των χαρακτηριστικών του. Αυτά είναι γεγονότα που δεν μπορούν να ενσωματωθούν πλήρως στο μυαλό του ατόμου που τα βιώνει, αντιπροσωπεύοντας έτσι μια απειλή για την ψυχολογική του ευημερία.

Γιατί το ψυχικό τραύμα έχει διασπαστική επίδραση

Το ψυχικό τραύμα δημιουργεί  «ρήγματα» στο ψυχικό όργανο, τα οποία  πολλές φορές απωθούνται από την ενσυνείδητη μνήμη μας, και μπορούν να οδηγήσουν στην εκδήλωση σοβαρής διαταραχής με μακροχρόνιες επιπτώσεις στον ψυχισμό σε χρόνο που δεν το αναμένουμε.

Μια τραυματική εμπειρία  μπορεί να συνδεθεί με καταστάσεις όπως:  η απώλεια αγαπημένου προσώπου , η κακοποίηση (ψυχική, σωματική, σεξουαλική), μια ληστεία, ένα σοβαρό αυτοκινητιστικό ατύχημα, ο πόλεμος, η διάγνωση κάποιας σοβαρής ασθένειας, οι φυσικές καταστροφές κ.α.

Τα επώδυνα γεγονότα είναι μέρος της ζωής και οι άνθρωποι  διαθέτουν μια ψυχική ανθεκτικότητα στις δυσκολίες της ζωής. Αυτή η ψυχική ανθεκτικότητα διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και συνδέεται με στοιχεία ιδιοσυγκρασιακά αλλά και με βιώματα κατά την διάρκεια της ανάπτυξής του.

 Για τον λόγο αυτό, «αντικειμενικά γεγονότα»  όπως αυτά που περιγράφησαν παραπάνω δεν καθορίζουν την περισσότερο ή λιγότερο τραυματική φύση τους.

Είναι το επίπεδο φόβου και το αίσθημα ανικανότητας που βιώνονται κατά τη διάρκεια και μετά το ίδιο το συμβάν, από τον κάθε άνθρωπο, σε συνάρτηση και με τις πρώιμες εμπειρίες του ή κατά την διάρκεια της ανάπτυξης,* που θα καθορίσουν το πόσο τραυματικό θα υπάρξει για το ψυχικό διάστημα.

* Το ψυχικό τραύμα μπορεί  να λαμβάνει χώρα στην διάρκεια της ανάπτυξης ενός ατόμου. Μιλάμε για το Αναπτυξιακό Σχεσιακό τραύμα που επηρεάζει με τρόπο αρνητικό την καθημερινότητα ενός ανθρώπου στο σήμερα. (Βlog βλπ. Ψυχοθεραπεία ΝΑΡΜ προσέγγιση)

Το εν δυνάμει τραυματικό γεγονός,  βιώνεται σαν μη βιώσιμο, αναπόφευκτο και συντριπτικό σε σχέση με την ικανότητα να το αντιμετωπίσει.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, το γεγονός προκαλεί  μια κατάσταση ψυχολογικής διέγερσης, η οποία είναι ισχυρότερη από τις δεξιότητες συναισθηματικής διαχείρισης που έχει το άτομο εκείνη τη στιγμή. Το τραύμα  επηρεάζει την νευροφυσιολογία του ατόμου και αυτό θ΄αφήσει και το αποτύπωμα στην αίσθηση του εαυτού/ταυτότητας και στην αίσθηση που αποκτά κάποιος για το σώμα του.

Για αυτό, στις περιπτώσεις που το τραυματικό γεγονός,  δεν γίνεται επεξεργάσιμο για να νιώσει ο άνθρωπος εσωτερική ανακούφιση, μπορεί να υπονομεύσει την αντίληψη της προσωπικής ασφάλειας και σταθερότητας, σε σημείο να αλλοιώσει την αίσθηση της σωματικής και ψυχικής συνέχειας και της ίδιας της ταυτότητας.

Τα συμπτώματα είναι ποικίλα. Το ψυχικό όργανο προσπαθεί να ξεχάσει και γενικά ν΄αποφύγει την θύμηση του τραυματικού γεγονότος που θα μπορούσε να φέρει στην ..επιφάνεια συναισθήματα που είναι οδυνηρά. Κάθε τι που μπορεί να συμβολίζει το τραύμα δημιουργεί εκ νέου  τεράστια εσωτερική ανησυχία. Η συμπεριφορά είναι αποφευκτική για τόπους πρόσωπα αντικείμενα κλπ που σχετίζονται με το τραυματικό γεγονός. Τα ίδια τα άτομα νιώθουν εσωτερικό μούδιασμα , έλλειψη ενδιαφέροντος, αυπνίες ταχυκαρδίες, ιδρώτες, ή αδυνατούν να νιώσουν οικειότητα και αγάπη. Συνήθως νιώθουν αποξενωμένοι από άλλα άτομα. Βλέπει το μέλλον με απαισιοδοξία ενώ παρουσιάζουν μεγάλη ευερεθιστότητα, εκρήξεις θυμού και υπερβολική αντίδραση στο ξάφνιασμα.

Η ψυχοθεραπεία είναι μονόδρομος για να μπορέσει ο άνθρωπος που έχει  βιώσει το τραύμα να  διαχειριστεί τις επιπτώσεις του και να συγκροτήσει ξανά την εσωτερική αίσθηση σταθερότητας και ασφάλειας.